İNSANİ İKAMET İZNİ
İnsani İkamet İzni Nedir ve Hangi Hallerde Verilir?
İnsani nedenlerle bir şekilde Türkiye’de kalması gerekli görülen kişilere verilen oturma izni türüne “insani ikamet izni” denmektedir. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu m.46 ve devamında düzenlemesinde bu konuya ilişkin temel kurallar yer alır. İnsani ikamet izni bu maddede yer alan özel şartlar altında ve özel hallerde verilen oturma izni türüdür.
Bu haller şu şekilde sıralanabilir:
- Çocuğun yüksek yararı söz konusu ise insani ikamet izni verilebilir. Çocuğun yüksek yararının var olup olmadığına dair esaslar uygulamada şekillenmiştir. Bu nedenle somut olayın şartları değerlendirilerek çocuğun yüksek yararının olup olmadığı tespit edilmelidir.
- Haklarında deport yani sınırdışı etme kararı yahut Türkiye’ye giriş yasağı kararı söz konusu olduğu halde Türkiye’den çıkış yapılamadığı yahut çıkışın makul olmadığı veya mümkün olmadığı durumlarda insani ikamet izni verilebilir.
- Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu madde 55 hükmünde yer alan sınır dışı etme kararı alınamayacak yabancılar hakkında sınırdışı kararı alınmak istenip de alınamadığı durumlarda bu yabancıya insani ikamet izni verilebilir.
- Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu madde 53 uyarınca deport kararının yani sınır dışı etme kararının iptali davası açıldığı zaman ilgili yabancı hakkında bu izni verilebilir.
- Uluslararası koruma başvurusunda bulunan yabancı hakkında, bu başvurunun “kabul edilemez” olduğuna dair karar verilmesi veya “başvurunun geri çekildiği” veya “geri çekilmiş sayıldığı”na ilişkin kararlara karşı yargı yoluna gitmesi durumunda insani ikamet izni verilebilir.
- Yabancının ilk iltica ettiği ülkeye yahut güvenli bir diğer üçüncü ülkeye gönderilmesi işlemlerinin devamı süresince geçerli olacak şekilde insani ikamet izni verilebilir.
- Acil bazı nedenlerin varlığı dolayısıyla ülke çıkarlarının korunması ve kamu düzeni ile güvenliği noktasında Türkiye’ye girmesine ve kalmasına izin verilmesi gereken bazı yabancıların başka ikamet izni türlerine başvuramıyor olması durumunda yine verilebilir.
- Olağanüstü bazı durumların varlığı durumunda insani ikamet izni başvuran yabancıya verilebilir. Olağanüstü halin ne olduğuna ilişkin kanuni düzenlemelerde net hükümler yoktur. Gene burada da somut olayın özellikleri ile uygulamada kabul edilen haller karşılaştırılarak bir değerlendirme yapılmalıdır.
Bu saydığımız haller kanunda yer alan teknik ifadelerdir. Esasen bunların her birisi uygulamada yer alan birçok halin genel bir tabiri niteliğindedir. Dolayısıyla insani ikamet izni ile ilgili başvuru yapmadan önce şartların sağlanıp sağlanmadığının denetimi ve eksiklerin tamamlanması adına bu konularda tecrübe sahibi bir yabancılar avukatından yardım alınmalıdır.
İnsani İkamet İzni Kimlere Verilir?
İnsani ikamet izni yukarıda saydığımız özel durumlara muhatap olan yabancılara verilir. Yani bu iznin verilebileceği kişiler sınırlı sayıda belirlenmiş değildir. Ancak insani ikamet izni alamayacak bazı kişilerden bahsetmemiz mümkündür.
Buna göre yukarıda saydığımız diğer oturma izni türlerinden herhangi birisini alma imkanı bulunan kişilere insani ikamet izni verilemez. Çünkü bu izin istisnai nitelikte bir ikamet türüdür.
Örneğin öğrenci ikamet izni alma imkanı bulunan bir yabancının insani ikamet izni için başvurması durumunda bu başvurusu reddedilecektir. Bunun ayrıntılarına aşağıda değineceğiz. Bunun haricinde, bu yazıda belirttiğimiz şartları taşıyan herkese verilebilecektir.
İnsani İkamet İzni Şartları
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Koruma Kanunu m. 46 hükmünde açıkça belirtilmiştir ki insani ikamet izni şartları diğer ikamet izni şartlarından farklıdır. Yani insani ikamet izni alınırken diğer ikamet izinlerindeki şartlar aranmaz. Belirttiğimiz üzere diğer ikamet türlerinden istisnai olması açısından farklı özelliklere sahiptir.
İnsani ikamet izni şartlarını şu şekilde sıralamamız mümkündür:
- YUKK m.46’da sayılan hallerden birisinin varlığı
- Başvuru harcının ödenmiş olması
- Başvuru için gerekli belgelerin hazırlanmış olması
- Başvurunun valiliğe bağlı İl Göç İdaresi İl Müdürlüğüne yapılmış olması
- İl Göç İdaresine, İçişleri Bakanlığının insani ikamet izni verebileceğine dair onay vermesi
Bu saydığımız şartların sorunsuz bir şekilde gerçekleşmesi durumunda kişi insani ikamet iznini ikamet tezkeresi ile elde edecektir.
İnsani İkamet İzni Başvurusu
İnsani İkamet İzni İçin Gerekli Belgeler ve Başvuru Formu
Yukarıda insani ikamet izni verilebilecek halleri saydık. İşte insani ikamet izni için gerekli belgeler de hangi nedene dayanarak insani ikamet izni talep edildiğine bağlı olarak değişecektir.
Yani çocuğun yüksek yararı olduğunda bu durumun tespitine yönelik belgeler, olağanüstü durumlarda bu duruma ilişkin belgeler vs. yukarıda saydığımız durumlara göre değişecek ve tespite yarayışlı belgeler edinilmesi gerekir.
Burada İl Göç İdaresinin uygulamadan ne şekilde belgelere olumlu yanıt verdiği ile ilgili olarak uygulamayı bilen bir yabancılar avukatının desteğini almak önem taşır.
Ayrıca insani ikamet izni başvurusunda bulunan kişinin en azından kimliğini tespite yarayacak resmi kurumlardan alınmış bir kimlik kartı veya diğer belgeye sahip olması aranır. İnsani ikamet izni başvurularından eski pasaport da kabul edilebilmektedir.
Bununla beraber uygulamada insani ikamet izni başvuru formu denilen bir form söz konusudur. Bu formu İl Göç İdaresinden de doldurulabileceği gibi bu kurumun web sitesinde yer alan ön başvuru formu da doldurulabilir.
İnsani İkamet İzni Başvurusu Nereye Yapılır?
Konuyu düzenleyen 46. madde açıkça insani ikamet iznini valiliklerin vereceğini belirtmiştir. Aynı kanunun 22. maddesinde oturma izni için valilikler bünyesinde çalışan İl Göç İdaresi Müdürlüklerine başvuru yapılabilecek haller arasında insani ikamet izni de yer almıştır.
Buna göre insani ikamet izni almak isteyen birisi, direk kendisi veya avukatı aracılığı ile valilikler bünyesinde faaliyet gösteren il göç idaresi müdürlüğüne gerekli başvuruyu yapmış olmalıdır.
İnsani ikamet izni yukarıda da belirttiğimiz üzere istisnai bir oturma izni türüdür. Şartları ve prosedürü bakımından diğer ikamet türlerinden farklıdır. YUKK madde 46 hükmüne göre valiliğe bağlı İl Göç İdaresinin insani ikamet izni verebilmesi için İçişleri Bakanlığı buna onay vermelidir.
Yani görüldüğü üzere başvuru ve onay mercileri biraz farklı olan bir ikamet türünden bahsetmekteyiz.